Preek gehouden n.a.v. Matteüs 5: 20-26.

Gemeente van Onze Heer Jezus Christus,

Zojuist hebben we gebeden: ontsteek in ons hart het vuur van uw liefde
opdat we zo de vervulling ontvangen van wat God u beloofd heeft. En dat willen we graag krijgen, want wat God beloofd heeft is meer dan wij verlangen en vast ook beter.

Dat is wat. Want we verlangen al zoveel.
U niet?
Heeft u geen verlanglijst? Voor uw verjaardag misschien niet. “Ik heb alles al, wat zou ik moeten vragen”.
Maar voor God heeft u vast een verlanglijst, en een flinke ook. Vrede op aarde, allemaal een goede gezondheid, voor nu een fijne vakantietijd, even geen gemekker over crisis en bezuinigingen; niet piekeren over hoe het met onze baan en inkomen zal gaan. Gewoon rust, thuis of ergens anders en even niets moeten.

Onze vragen voor God zijn heel gewone vragen en verlangens. Daarmee kunnen we wel bij God terecht. We moeten ze zeker aan Hem voorleggen. Dat wil Hij graag. Bij het maken van deze overdenking, moest ik toch wel  denken aan de redenen achter onze vragen en verlangens. Oef – al die ziektes en al dat geweld, al die angst en onzekerheid, het gemis. En dan de geldzorgen: hoe moet het als volgend jaar de eigen bijdrage aan de ziektekosten ook nog omhoog gaan? Het is allemaal heel begrijpelijk dat we zoveel vragen en verlangens aan God voorleggen. En dan bidden we vandaag met elkaar om het vuur van Gods liefde , opdat we krijgen wat Hij beloofd heeft = meer dan we verlangen.

Hoe gaat dat werken? Gaat God deze keer onze problemen oplossen, onze zorgen overnemen? Ik kom nog steeds mensen tegen die denken dat God dat letterlijk zou moeten doen. Met één druk op een knop de financiële crisis zou moeten oplossen. Met een zwaai van zijn scepter alle ziekten genezen en uitbannen. Wat zou het heerlijk zijn als het zo eenvoudig was. Ik snap het helemaal, want eigenlijk denk ik ook wel eens: O God, doe eens even wat.
Maar zo gaat het niet.
We zouden het vreselijk graag willen, maar het werkt allemaal anders. Maar dat is geen reden om te zeggen: God bestaat dus niet, want Hij doet niet wat we vragen. En bidden helpt dus ook niet.

Nee, zo simpel ligt het niet.
Het antwoord hoe het wel gaat, moeten we zoeken in het gebed zelf: ontsteek in ons hart het vuur van uw liefde. God werkt in alles in het hele leven door liefde. Niet zo maar menselijke liefde. Die is ook al heel mooi, maar die kan broos en breekbaar zijn en is niet altijd overal tegen bestand. God werkt door zijn liefde. Die is wel bestand tegen de butsen van het leven, is duurzaam. Daar kun je altijd op vertrouwen en op terugvallen, je door laten sterken. Als die liefde in het hart van mensen als een vuur mag oplaaien en branden, ze elkaar weten te vinden in lief en leed, dan gebeurt er iets waar mensen echt wat aanhebben en mee vooruit kunnen. En dan weet je: daar is God, zelf onzichtbaar, maar wel onverbrekelijk verbonden met het leven en alles wat mensen in dat leven meemaken.
 

Dat is een mooie boodschap, maar niet alleen een boodschap.
Ze word concreet in dagelijkse leven, zichtbaar/voelbaar waar een mens machteloos is. Gelukkig maken we daar met zijn allen genoeg voorbeelden van mee. En die moeten we niet vergeten of over het hoofd zien. We zien het vuur van Gods liefde branden in verzet tegen onrecht en geweld in de wereld en vlak bij om ons heen in wat mensen doen om elkaar te helpen. We zien het al als het ons lukt de deur open te houden voor een medemens die even genoeg heeft aan zichzelf  en zich terugtrekt omdat hij/zij zijn/haar zorgen en leven even niet met ons kan delen. Dan is het zo belangrijk niet te zeggen: zoek het verder zelf maar uit. Mij zie je niet meer. Maar in plaats daarvan: de deur blijft open, jij blijft in mijn/ons hart,  je komt maar als jij zover bent. Dat klinkt echt anders, en werkt ook anders, het biedt een kans voor de toekomst. Dat is wat God’s liefde mensen leert en beweegt te doen.
Niet altijd eenvoudig. Maar als het lukt ons zo door God’s liefde te laten leiden, dan geeft toch rust en ruimte.

Dat is ook wat Jezus leert.
Daar hamert hij voortdurend op in al zijn verhalen, ook vandaag. De tekst die we gelezen hebben is een stukje uit de Bergrede. Na zijn beroemde zaligsprekingen = zalig/gelukkig wie nederig van hart zijn, gelukkig de treurenden enz. gaat Jezus in tegen de beschuldiging die tegen hem uitgesproken is nl. dat hij de wet en de profeten zou willen afschaffen, de twee pijlers van de joodse godsdienst. Jezus komt ze niet afschaffen, maar “ik ben gekomen om ze tot vervulling te brengen”.
We weten dat hij dat gedaan heeft met het vuur van God’s liefde brandend in zijn hart. Wat Jezus betreft: Iedere letter van de wet zal blijven bestaan zolang hemel en aard bestaan. Natuurlijk, zegt Jezus dat en gaat hij daarvoor. e wet, de 10 geboden zijn immers een godsgeschenk van zo grote waarde, met zoveel wijsheid, zo’n wezenlijke pijler voor een leven waarin God het voor het zeggen heeft en dat goed is voor de mensen, heilzaam.

Maar Jezus heeft wel zijn  eigen manier om God’s wet uit te leggen. Daarmee gaat hij niet in tegen God, maar tegen de farizeeën en schriftgeleerden en hun manier van omgaan met de wet. Het resultaat daarvan vindt Jezus veel te mager en levert veel te weinig gerechtigheid, te weinig heil en zegen op. Als we kijken naar hoe Farizeeën en Schriftgeleerden, maar ook anderen, de wet letterlijk =wettisch toepassen, komt de vraag op: waar is in hun manier van leven volgens Gods wet “de liefde”? Waar is de liefde van God voor de mensen? En waar is de liefde tot God en de naaste als voor uzelf. Die liefde strookt toch niet met allerlei kronkels waarin mensen zich moeten wringen en pijn die ze moeten lijden bij letterlijke toepassing van Gods wet. Een voorbeeld daarvan dat Jezus zelf meemaakte: Hij mag –als de gelegenheid zich voordoet- geen zieken beter maken op de sabbat. De letter van wet is hier belangrijker dan de liefde waarvan de wet de uitwerking is. Tegen dat soort dingen verzet Jezus zich.

In het volgende stuk tekst geeft Hij een ander voorbeeld van zijn manier van omgaan met de wet: Jullie hebben gehoord dat destijds gezegd is: pleeg geen moord. Ge zult niet doden. Ik zeg zelfs: ieder die in woede tekeer gaat tegen zijn broer of zus of die scheldt en dwaas zegt, die moet zich verantwoorden. Het is niet zo dat Jezus het hier niet eens is met Gods gebod “gij zult niet doden”. Daar keert hij zich niet tegen. Jezus gaat verder en dieper dan Farizeëen en Schriftgeleerden.
Hij denkt na over de geboden. Een regel als “Niet doden” is prima. en als het toch gebeurt moet je dat zeker bestraffen. Maar voorkomen dat mensen elkaar doden is nog veel beter. En dat begint al als mensen boos zijn. Want uiteindelijk ligt boosheid ten grondslag aan moord. Dus met die boosheid moet je al aan de slag.

Nu kan boosheid heel terecht zijn en Jezus bedoelt niet te zeggen dat je niet boos mag zijn, maar wel dat je er iets mee moet doen. iets “goeds”/“opbouwends”. En dat kan lastig zijn. Heel vaak wordt boosheid niet serieus genomen. En er wordt veel boosheid ingeslikt en opgekropt – daar zijn mensen goed in. En dan hebben anderen het niet in de gaten. Als boosheid er op het moment dat die er is op een goede manier uit kan komen, dan is dat veel beter voor de eventuele moordenaar zelf en voor het slachtoffer. Dat kennen we allemaal wel. Maar het blijft in de praktijk van alledag een vraag of we dat altijd even goed doen. Want hoe doe je dat? Een kort lontje hebben en meteen gaan schreeuwen en schelden is ook niet de oplossing. Als iemand scheldt, dan uit hij/zij zijn/haar boosheid wel. Jezus zegt dat die persoon daar dan toch ook verantwoording voor moet afleggen. Met  schelden los je geen problemen op, roep je boosheid of irritatie op en kom je in een cirkeltje. Waar het Jezus om gaat, is dat mensen zo goed mogelijk, met wederzijds respect, elkaar serieus nemen en hun geschillen uitpraten en er samen uitkomen. Het ideaal daarbij is, dat er niets blijft zitten dat kan gaan woekeren. Het is niet tegen elkaar zeggen: laten we dit maar “met de mantel der liefde bedekken” en er niet meer over praten, en niet meer zeuren. Maar het is echt schoon schip maken en elkaar recht doen! Elkaar recht doen, daar gaat het om. Alleen dan maak je van je hart geen moordkuil. “Elkaar recht doen” levert de gerechtigheid op waar Jezus het in het begin van onze tekst over heeft.
 

Jullie gerechtigheid moet groter zijn dan die van Farizeëen en Schriftgeleerden. Dat blijkt in de praktijk nog niet zo gemakkelijk. Want er zijn nogal wat mensen die niet goed kunnen uitpraten en bijleggen. Dat kan allerlei oorzaken hebben. Vaak zijn mensen bang. En angst is een slechte raadgever en metgezel. In de optiek van Jezus is het enige dat hierbij kan helpen: de liefde van God voor ieder mens waardoor ieder mens wordt recht gedaan en er mag zijn als ieder ander. Geloof in deze liefde geeft rust en vertrouwen dat je samen je probleem kunt uitpraten. Dat is van levensbelang. En zegt Jezus: Het is het beste om zo snel mogelijk uit te praten. Dan ben je het maar kwijt. En hoef je als je je gebruikelijke zoenoffer brengt aan God (in Jezus dagen) of als je aan het Heilige Avondmaal wilt deelnemen (in onze tijd) de kwestie niet nog eens op te rakelen en alsnog bij te leggen. En kun je bevrijd van wat er tussen een medemens en jou instond, God’s vergeving ontvangen. En als je dan mag ervaren hoe heilzaam dat is, hoe goed dat doet, dan moet het toch wel zo zijn dat het vuur van Gods liefde de rust geeft en de wijsheid en de kracht die je nodig hebt om op een goede manier met elkaar door het leven te gaan.  Als het dan nog niet lukt om problemen achter je te laten, wordt het veel moeilijker om eruit te komen en heb je al snel derden nodig die daarbij helpen en blijven er vaak littekens achter. Die zou Jezus graag voorkomen. Dat is beter dan genezen.

Daarom bidden we vandaag dat God het vuur van zijn liefde in ons hart steeds opnieuw ontsteekt als het eens is uitgegaan en dan weer brandende houdt, want we hebben het zo nodig. Dankzij dat vuur van God’s liefde kunnen we ons staande houden en veel problemen overwinnen, veel goede dingen in ons leven bereiken. En krijgen we wat God beloofd en bereid heeft en dat is meer dan we verlangen, want het geeft i.p.v. een incidentele hulp een levenshouding en een visie hoe we in God’s naam met het leven, met onze medemensen en onszelf moeten omgaan op een heilzame manier. een manier die leven opbouwt en levenskansen schept. In de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest,
Amen